Hiç, gerçekten bildiğiniz bir şeyin yanlış olduğunu söyleyen biriyle karşılaştınız mı? Genellikle lider pozisyonundaki bu kişiler, sizi şüpheye düşürmek ve özgüveninizi zedelemek için gerçekleri çarpıtmaya çalışır. Bu manipülatif davranışa “gaslighting” denir ve sandığınızdan daha yaygındır. Gaslighting, “bir kişiyi gördüklerinin ya da yaşadıklarının gerçek olmadığını düşünmeye itmek, onu güvensiz ve mantıksız hissettirmek” olarak tanımlanır.
Peki, gaslighting sadece bir hakaret ya da kötü bir yönetim tarzı mı? Ünlü Amerikalı klinik psikiyatr Dr. Ramani Durvasula’ya göre, gaslighting, bir kişinin olayları, ilişkileri veya başarılarını yeniden yorumlayarak diğerini kontrol altına almaya çalışmasıdır. Bu süreç genellikle “gerçekliği inkâr etmek ve ardından kişiyi küçümsemek: hafızan zayıf, delirmiş olmalısın, paranoyaksın…” gibi sözlerle kendini gösterir.
Gerçekliği İnkar Etmek: Gaslighting’in İlk Belirtisi
Gaslighting genellikle güven duyduğunuz biri tarafından yapılır. Yani, saygı duyduğunuz birinin sizi gaslight etmesi olasıdır. Gaslight yapan kişinin, elinizde kanıt olsa bile gerçeği inkâr eder. Bir iş arkadaşınız ya da lideriniz, gerçekleri çarpıtarak size bir şeylerin yanlış olduğunu hissettiriyor olabilir. Bu durumda, durumu soğukkanlılıkla ele almak ve başkalarının da sizin bakış açınızı desteklemesini sağlamak önemlidir.
Duygularınızı ve Tepkilerinizi Küçümsemek
Gaslighting’in en yaygın örneklerinden biri, kurbanın duygularını küçümsemektir. Her zaman açık fikirli olmak önemli olsa da, güvendiğiniz birinden gelse bile her duyduğunuza inanmak zorunda değilsiniz. Duygularınızı nötr tutmayı öğrenmek, bu tür manipülasyonlara karşı önemli bir beceridir.
Bağlılığınızı Sorgulamak
Zam ya da terfi talebinizin reddedilmesinin yaygın yollarından biri, bağlılığınızın veya duygusal durumunuzun sorgulanmasıdır. Her ret gaslighting değildir ancak suçluluk duygusu yaratmayı amaçlayan sözlere dikkat etmekte fayda var.
Bilgi Saklamak
Gaslight yapan kişi, sık sık bilgi saklama taktiğini kullanır. Tam bilgiye sahip olmadığınızda, sağlıklı kararlar almanız zorlaşır ve özerkliğiniz elinizden alınır.
Hakaretler, Kaos ve Çelişkiler
Gaslight yapan kişinin amacı kaos yaratmaktır ve bu, kötü liderlik ve iletişim becerilerinin bir göstergesidir. Sizi küçümseyebilir ya da niyetlerinizi sabote edebilir. Övgüyle başlayan konuşmalar, aniden sert eleştirilere dönüşebilir; bu çelişkiler, sizi dengesiz tutmayı hedefler.
Gerçekliğinizi asla terk etmeyin ve onların oyununa gelmeyin. Gaslight yapan kişinin amacı, sizin kendinize olan güveninizi sarsmaktır.
Gaslighting’i Aşmak: İlerlemek
Eğer iş yerinizde sürekli olarak gaslighting’e maruz kalıyorsanız, bir profesyonelden destek almayı düşünebilirsiniz. Gaslighting’in belirtilerini fark etmek ve bu süreci yönetmek, bir koçla çalışarak daha kolay ve etkili hale gelebilir.
Ve şunu unutmayın: Gerçek sizi her zaman özgür kılar. Gaslighting’in belirtilerini fark etmek, kendi sınırlarınızı belirleme yolunda atacağınız ilk adımdır.